لغات ترکی در فارسی
Fars dilində Türk sözləri
لغات ترکی در زبان فارسی
مشخصات كلمات تركي دخيل در زبان فارسي
امیرعلیشیر نوایی شاعر سه زبانه که به زبان های ترکی ، عربی و فارسی شعر گفته است
نویسنده کتاب محاکمه الغتین: کتابی که برتری قاطع زبان ترکی به فارسی را اثبات می کند
پارک نوایی در تاشکند ازبکستان
شاعرشاعران شهریار
صاحب زیباترین اشعار فارسی
1ـ كلمات فارسي كه با پسوند «آق»، «آغ»، «آك»، «اوْك» ختم ميشوند. مثال: اتاق، سراغ، الك، يدك، چابك و ساير...
2
ـ كلمات فارسي كه با پسوند «مَه//مِه» ختم ميشوند. مثال: دكمه//تكمه
(دوگمه// دوكمه) ،(تؤكمه//توْكمه)، قيمه (قيمَه//قيمِه)، سرمه
(سوْرمه//سوْرمِه)، چكمه، دلمه، چاتمه، قاتمه، چنباتمه و ... (با استثناء
كلمات عرب دخيل در فارسي).
3ـ كلمات فارسي كه با پسوند «اوق»، «اوْق»، «ايق»، «اوْك» ختم ميشوند. مثال: قرق، اَغروق، ايليق، بلوك، چابك//چابوك و...
4ـ كلمات فارسي كه با پسوند «چي»، «چي» ختم ميشوند. مثال: سورچي، قورچي، يورتچي، ارابهچي، قهوهچي، يازيچي و ...
5ـ كلمات فارسي كه با پسوند «ليق»، «ليق»، «لوق» ختم ميشوند. مثال: بوزلوق، قارليق، باشلوق، اتاليق، باشليغ
6ـ
كلمات فارسي كه با پسوند «لاق»، «لاخ» ختم ميشوند. مثال: ييلاق، قشلاق،
باتلاق. پسوند «لاخ» از قديميترين پسوندهاي تركي است كه در زبان فارسي
داخل گشته و در ساختار لغات بسياري كاربرد دارد. مثال: سنگلاخ، رودلاخ،
نشيبلاخ، سولاخ//سوراخ، ديولاخ و ....
7ـ كلمات فارسي كه با پسوند «ماق»، «مق»، ختم ميشوند. مثلاً: چخماق، قيماق، تخماق و ...
8ـ كلمات فارسي كه با پسوند «آر»، «اَر» ختم ميشوند. مثال: قاتار (قطار)، چاپار، آچار، چپر، دچار و ...
9 ـ كلمات فارسي كه با پسوند « اِر»، «اوْر» ختم ميشوند. مثال: قاطر، چادر، بهادر و ...
10ـ كلمات فارسي كه با پسوند «اوْل»، «آول» ختم ميشوند. مثلاً: قراووْل، يساول، قرقاول و..
11ـ كلمات فارسي كه با پسوند «داش»، «تاش» ختم ميشوند. مثلاً: داداش، آداش، سرداش، كونولتاش، يكتاش و...
12ـ
كلمات فارسي كه با پسوند «غَه//غِه»، «قَه//قِه»، «كَه//كِه»، «گَه//گِه»
ختم ميشوند. مثال: داروغه، يرقه(يورقَه//يورقِه)، اُلكه (اوْلكه)، الكا
(اوْلكا)، جلگه (جوْلگه//جولگه) و...
13ـ كلمات فارسي كه با پسوند «قي»، «قو»، «غو» ختم ميشوند. مثال: قرقي (قئرقي)، برقو (بورغو)، يرغو (يوْرغو) و ... سؤزلر.
14ـ كلمات و افعالي كه در ساختار آنها حروف«ق» و «چ» باشد، تماماً منشأ تركي دارند. مثال: قاچاق، قيچي، قاچ، قارچ، چاقو
15ـ كلمات و افعالي كه در ساختار آنها حروف «ك» و «چ» باشد، منشأ تركي دارند. مثال: كوچ، كوچه، كوچك، چكول، چاك، چابك، كچل و ...
16ـ كلمات و افعالي كه در ساختار آنها حروف «ق»، «د»، «ت» باشد. مثال: قاتر، قاتوق، قرهقات، قوروت، آنقوت، قتار// قطار و ...
17ـ
كلمات فارسي كه در ساختار آنها «انگ» و «نگ» باشد و يا كلماتي كه با اين
پسوندها ختم شوند. مثال: سرنگ(سورماق)،النگو(النگ،ال در زبان ترکی به معنی
دست)، فشنگ، تفنگ، سنگر،زرنگ ، قشنگ ،اوزنگ(افسار)و ..[ به استثناء كلمات
دخيل سنسكريت وهندي)
18ـ كلماتي با حرف «ي» شروع ميشوند منشأ تركي
دارند. مثال: يام، يامچي، يونجه، يالغ، يال، يله، يان//يون [(در تركي به
معني اسب است) اين كلمه در فارسي به شكل «نريون» و «ماديون»//«ماديان» و با
افزودن علامات جنسيّت «نر» و «ماده»//ماد به اشكال فوق در زبان فارسي وارد
گشتهاند]. در بعضي از موارد به اوّل اين كلمات پروتئز «پ» علاوه ميشود
مثال: «پياله»، «پيام» و.. لازم به ذكر است در بعضي از موارد حرف «ي» كلمات
تركي با حروف«چ» و «ج» عوض ميشوند. مثال: يلقه به شكل جلقه// جليقه،
«يرمه» به شكل «چرم»، «يادو» به شكل «جادو»، يده (سنگ مشهور) به شكل «جده» و
.....
19ـ كلمات و افعالي كه در ساختار آنها حروف «ق» و «ز» باشد
تركي ميباشند: قاز، قوزك، قوزه، قزوين، قوز (اين واژه به شكل گوژ در زبان
فارسي وارد شده است).
20ـ كلماتي كه در ساخترشان حروف «ت»، «پ» باشد تركي هستند. مثال: تپش، تپيدن، تپه، توپال
21- كلماتي كه در ساختارشان حروف «چ»، «پ» باشد منشأ تركي دارند. مثال: چاپار، چپاول، چپر، چاپ و....
22ـ كلماتي كه در ساختارشان حروف «چ» و «غ»// «ج» و «غ» باشد منشأ تركي دارند. مثال: بوغچا//بقچه، غنچه، چاغ، چوغول//چغلي، جيغ،
23-كلمات فارسي كه با پسوند «مان»(مان در زبان ترکی پسوند شدت است). مثلا : آرمان ،سازمان،آسمان(بسیار آس=بسار آویزان) و...