مازقامئت -=- آذری لرین ائیله نجه هؤرونو

در اولین برگ های تاریخ بشریت و تاریخ ترکان(پروترک ها) نام سه کنفدراسیون جهانی ترکان آمده است که بنوعی شروع کننده تمدن جهان و صادر کننده آن به سراسر کره زمین بوده اند(با کوچ بزرگ).در این سیر تاریخی  دولت های مختلف با جدا شدن از این کنفدراسیون ها و تشکیل حکومتی مستقل تمدن ها و ملت های مختلف را تشکیل دادند.کتیبه های ترکان قدیم اکثر نوشته شده با سه شکل الفبا و طمغا(مهر) و سیمگه(نماد) بوده است.نکته جالب توجه این است که این نوع کتیبه ها در تمامی نقاط کره زمین یافت شده است.

           
این سه کنفدراسیون عبارتند از
کنفدراسیون بیر اوی بیل
BİR-OY BİL KONFEDERASYONU (M.Ö. 9000-M.Ö.1517)
کنفدراسیون آت-اوی بیل
- AT-OY BİL KON FEDERASYONU (M.Ö.1517-M.Ö.879) (Bir adı da AT-UKUS BİL)
کنفدراسیون توروک بیل
- TÜRÜK BİL FEDERASYONU (M.Ö.879-M.S.580)

محدوده حکومت دولت های متحده ی این کنفدارسیون اکثرا در منطقه آراتتا-آلتای بوده است.آراتتا نام اولین قومی است که در طول تاریخ در آذربایجان ساکن شده و آلتای نام رشته کوهی در بین سه کشور چین روسیه و قزاقستان است.

در زمان این کنفدراسیون ها اقوام پروترک خود را با نام آن کنفدراسیون معرفی می کردند ولی بعد از کنفدراسیون توروک بیل پروترک ها لفظ ترک(تورک) برای ملت خود انتخاب کردند.و برای اولین بار در کتیبه هایشان خودشان را با این نام معرفی کردند(مثل حکومت گؤک تورک:ترکان آسمانی).البته بعضی دولت های دیگر مثل چین که خود در کنفدراسیون توروک بیل  از ترکان جدا شده بودند نام توکیو را برای نامیدن ترکان انتخاب کردند  که ژاپنی ها بعد از جدا شدن از این کنفدراسیون ها نام توکیو را برای خود برگزیدند.در حال حاضر نیز در زبان ژاپنی لغات ترکی و لغات با ریشه ترکی فراوان است.


کنفدراسیون توروک

TÜRÜK BİL KONFEDERASYONU
TÜRÜK BİL Konfederasyonu’nun yapılanması, yeni hükümdar İÇUUM APAM BUUMİN İSTEMİ’nin M.Ö. 879 yılında başkenti İDİL-URALLAR’daki UÇUŞ BAŞI’na nakletmesiyle başlar... İL ETİRİŞ KAĞAN, başkenti M.Ö.779’da URKUN BOLIK’a (ORHUN) taşır. TÜRÜK BİL konfederasyonu’nu oluşturan devletler ise
şunlardır:
دولت های تشکیل دهنده کنفدراسیون جهانی توروک

- ÖTÜKİN YIŞ (ana devlet) ,
اؤتوکین ییش(دولت مادر)
- ES-TABİGAÇ (orta çin Hanlığı, ÖTÜKİN YIŞ’a dahil)
ائس تابیگاچ(خاقان چین مرکزی)
- ALTUN YIŞ (ALTAY devleti) ,
آلتون ییش(دولت آلتای)
- YİR BUYURGU YİR (Kuzey kabileleri)
- UCUĞUY YIŞ (IÇKI TÜRKİSTAN devleti) ,
- ÖKÜGİMİN YIŞ (URAL devleti) ,
- BU TÜRÜK BİL (BERİ TÜRKİSTAN devleti)
- OK-UDURİKİN YIŞ (KORE ve MANÇURYA’daki devlet, başkenti UŞUNTİN BOLIK,
daha sonra HAN BALIK olmuştur, şimdiki PEKİN)
اوک-اودوریکسن ییش(دولت کره و مانچو ها و اوشونتین بولیک که بعد ها خان بالیک  شهر پکن امروزی را ساخت)
- UŞUNTİNG UYUZ (GÜNEY ÇİN Federasyonu, (uy-maktan UYUZ..)
- TÜRGİŞ
- ÖK-İRİGUN US-OK UŞUN (MESSAGET krallığı, bir İSKİT kolu)